Tư tưởng, nói năng, hành động lắm lúc rất hời hợt, nông nỗi ngoài sức ta tưởng tượng. Thân xác, tâm hồn tiến hóa nhanh chóng, toàn thể con người bạn trai xoay lưng không hối tiếc với dĩ vãng, bĩu môi với hiện tại, mơ vọng và sống cảnh tương lai. Ai khổ hơn người đi hay kẻ ở.
Ai có thẩm quyền giáo dục cần giải thoát cho bạn trai khỏi xiềng xích đó. Họ hồ nghi không ai quan tâm tới họ. Một số bạn trai coi người vợ là phương thế bồi bổ đời sống tinh thần, thay thế họ trong nhiều công việc đòi nhiều tri thức.
Có thể nói một phần nào tình phụ tử được lồng kiến qua tình vợ chồng. Như xương vai có hai trung tâm lắt léo dính lại từ 16 đến 18 tuổi. Bạn thấy chưa! Khi đời tu hành theo công giáo lên hương thì ngoài cuộc đời, bước chân vào hôn nhân tốt đẹp, cuộc sống gia đình bạn cũng là một cây đ àn muôn điệu gẩy lên những bản nhạc tuyệt vời.
Nhưng cũng có nhiều lòng bẩn chật, keo kiết coi tiền bạc như bánh xe. Họ học đứng chót, họ làm mích lòng thầy, họ phạm lỗi gì đó họ sầu muộn thắm thía. bạn gái nhường bước bạn trai một phần lớn là tại từ bản chất bạn gái không được những bẩm phú thông minh bằng bạn trai.
Họ nhẹ tay, làm việc kỹ một chút rồi trở lạitính vụt chạc như thường. Một khía cạnh nữa của tâm lý bạn trai khi họ sống trong xã hội là óc thống trị. Monsabre dặn dò thanh niên: Trước khi lao mình xuống nước người ta dò dòng sông.
Có khi họ cho thể dục là cực hình, trừ một số chuyện luyện bắp thịt. Gặp ai họ cũng thuyết như chứng minh hai tam giác bằng nhau. Đời cần nhờ những nhà truyền giáo, những chiến sĩ xã hội.
Vẫn biết khi bị ái tình chi phối người ta có thể ra vẻ quỳ mọp, lòn cúi. Hương lúa mới pha mùi rạ ủ cỏ ôi. Không phải họ chỉ hồi tưởng những thú ái ân, mà vì giàu lý trí, ký ức họ thường quay lại trong đầu óc những kỷ niệm pha màu sắc ân nghĩa.
Còn đ àn ông không phải đàn ông, đ àn bà không phải đàn bà cũng không phải lưỡng tính nên họ có thứ tâmtính riêng. Phải nói hai phái bổ túc cho nhau về mọi mặt từ đời sống vật chất đến tinh thần, tâm đức và xã hội. Không mấy lần thầy giáo cho điểm mà họ hài lòng.
Trong giới nam hay nữ cũng vậy, mười kẻ có ưu điểm thì có một vài mang khuyết điểm. Tôi lúc làm hiệu trưởng trung học, trong khi học sinh nam nữ thảo luận chung, hay nghe những câu đại khái của nam sinh: ối! Mấy chị mà làm gì! Để tụi tôi. Hình như tự nhiên bạn trai được tạo hóa ban cho đặc ân dồi dào nghị lực.
Các hiện tượng nầy báo hiệu rõ rệt bạn trai đã qua hẳn thời kỳ tiền thanh niên và bước qua cửa thanh niên. Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực. Bởi biết bạn gái ở thế yếu cần sự nâng đỡ, họ mở lòng ra đón tiếp.