Cái quầng chứa nhóm đau khổ này thường có hai khía cạnh: tập thể cũng như cá nhân. Bạn đã thoáng thấy cách thức mà cái phi thời gian chuyển hóa các nhận thức của mình. Hiện trú là bí quyết.
Đối với một số người, sự vâng phục có thể có ý nghĩa tiêu cực, nó hàm ý bại trận, chịu thua, không dám đối mặt với các thử thách của cuộc sống, trở nên đờ đẫn, và vân vân. Khi ý thức tự giải phóng tình trạng bị đồng hóa với các hình tướng vật chất và tâm trí, nó trở thành cái mà chúng ta gọi là ý thức thuần túy hay giác ngộ, hay sự hiện trú. Nó chính là sự hứa hẹn cứu rỗi, không phải ở một tương lai dệt bằng ảo tưởng mà ngay ở đây và ngay bây giờ.
Điều gì xảy ra cho cái quầng chứa nhóm đau khổ khi chúng ta tỉnh thức đúng mức để phá vỡ sự đồng hóa của chúng ta với nó? Họ sẽ là ai nếu không có nó. Bạn cũng không cần phải lệ thuộc vào một vị thần hay một đạo sư, ngoại trừ trong thời gian chuyển tiếp, khi bạn đang học hỏi ý nghĩa và thực hành sự hiện trú.
Đau khổ sẽ vẫn còn tự nảy sinh chừng nào tâm trí mê muội còn chi phối cuộc sống của bạn. Trong trạng thái đó, “bạn” với một quá khứ và một tương lai – với một nhân cách, nếu bạn thích gọi như thế – khó lòng hiện hữu ở đó được nữa. Bạn có nhiệm vụ mở toang một cánh cổng trong cuộc đời mình để hữu thức tiến vào cõi Bất thị hiện.
Rồi một ngày kia trong khi đi kinh hành trong chợ, ngài nghe lõm bõm được một đoạn đối thoại giữa anh hàng thịt và khách hàng. Con đường khổ giá là hành trình đảo ngược hoàn toàn. Theo ông, làm cách nào để cho sự vâng phục không chống trái với nỗ lực thay đổi mọi việc và làm cho chúng thành tựu tốt đẹp hơn?
Dĩ nhiên bạn có gì đó không ổn rồi – và bạn không bị phán xét. Nếu người bạn đời vẫn còn bị đồng hóa với tâm trí và cái quầng chứa nhóm đau khổ của họ trong khi bạn đã được giải thoát, thì đây sẽ là một thách thức lớn lao – không phải cho bạn mà cho người ấy. Ngay cả nỗ lực – thường không thành công – tìm kiếm một lời đáp, một giải pháp, hay tìm cách chữa lành mọi đau khổ cũng trở thành một phần của bi kịch đó.
Sợ mất mát, sộ bị tổn thương, sợ thất bại, và vân vân; nhưng nói cho cùng, tất cả mọi sợ hãi đều là sợ chết – tự ngã sợ bị hủy diệt – mà thôi. Bạn có thể trải nghiệm nhiều lạc thú mà tiền tài có thể mua được, nhưng chúng đều sẽ đến rồi đi và luôn luôn bỏ rơi bạn ở lại với cảm giác trống rỗng cùng với nỗi mong cầu thêm nhiều thỏa mãn vật chất hay tâm lý nữa. Thông thường những khoảnh khắc như thế thật ngắn ngủi, bởi vì tâm trí lại nhanh chóng tiếp tục hoạt động gây huyên náo của nó mà chúng ta gọi là tư duy.
“Một ngày kia tôi sẽ thành công”. Phải chăng bạn đã chọn bất hạnh? Nếu bạn không chọn nó, vậy thì nó phát sinh ra sao? Mục đích của nó là gì? Ai đang giữ cho nó sống đây? Bạn nói rằng bạn biết rõ cảm giác bất hạnh, các tình cảm không vui của mình, nhưng sự thật là bạn bị đồng hóa với chúng, và giữ cho tiến trình ấy tồn tại thông qua tình trạng cưỡng bách suy nghĩ. Cho nên, nếu một từ ngữ không còn tác dụng đối với bạn nữa, hãy buông bỏ nó và thay thế nó bằng một từ ngữ khác thực sự có tác dụng.
Và tuy vậy, đây không phải là trạng thái vị ngã, mà thực ra là trạng thái vô ngã. Nếu hoàn cảnh ấy là một lỗi lầm, thì ít ra bạn cũng học được điều gì đó; trong trường hợp này, bạn sẽ không còn mắc phải sai lầm nữa. Tôi bị đánh thức dậy bởi tiếng chim hót líu lo bên ngoài cửa sổ.
Sự lạm dụng này làm nảy sinh sự xác tín, sự cả quyết, và các ảo tưởng vị ngã thật lố bịch, như người ta thường nói: “Thượng đế của tôi hoặc của chúng tôi là vị Thượng đế duy nhất chân thật, còn Thượng để của các bạn là giả hiệu, là sai lầm”, hoặc như phát biểu nổi tiếng của Nietzche: “Thượng để đã chết” chẳng hạn. Bản chất chu kỳ của vũ trụ liên quan mật thiết với tính vô thường của tất cả mọi sự vật và hoàn cảnh. Không chắc rằng chu kỳ thăng tiến là tốt và chu kỳ suy thoái là xấu, ngoại trừ theo sự phán xét của tâm trí.